İş Akdi Feshi Nedir? Haklı Nedenleri Nelerdir?

İşverenler ve çalışanlar arasındaki ilişki 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmektedir. Bu yazımızda, bir işverenin bir çalışanın sözleşmesini feshedebileceği koşullar ile ilgili prosedürler ve hususlar sizler için incelenmektedir.

İş Akdi Feshi

İş sözleşmesi, bir tarafın (çalışanın) ücret karşılığında diğer tarafa (işveren) tabi olarak çalışmayı taahhüt ettiği bir sözleşmedir. Çalışan veya işveren tarafından yazılı ya da sözlü olarak iş ilişiğinin bitirilmesini diğer tarafa beyan edilmesi sonucunda İş Akdi Feshi gerçekleşmiş olur.

İş Kanunu uyarınca, işverenler, bir gerekçenin mevcut olduğu durumlarda, bir çalışanın iş sözleşmesini feshedebilir. Alternatif olarak, İş Kanunu, işverenlerin bir çalışanın iş sözleşmesini, geçerli diğer gerekçelerin bulunduğu durumlarda bildirimde bulunmak suretiyle feshedebileceğini söylüyor. Geçerli fesih gerekçelerinin mevcut olduğu durumlarda, gerekli bildirim süresi çalışanın hizmet süresine bağlı olacaktır. Ancak, işveren, bildirim süresinde çalışmasını sağlamak yerine, çalışana ihbar ödemesi yapmayı tercih edebilir. Bazı durumlarda, işveren işçiye kıdem tazminatı ödemek zorunda kalabilir.

Haklı Nedenle Fesih

Bildirim süresi gerekmez, ancak fesih belirli gerekçelere dayandırılmalıdır.

Bir işveren, söz konusu feshin “gerekçelere” dayanması koşuluyla, derhal yürürlüğe giren bir iş sözleşmesini feshedebilir. İşveren kıdem tazminatı ödemek veya çalışana fesih bildirmekle yükümlü değildir. Çalışan, işverene karşı dava açarak haklı gerekçelerin varlığına itiraz edebilir. Aşağıda bazı derhal fesih gerekçeleri belirtilmiştir.

İş Kanununun 24. Maddesi, işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenleyen maddedir. Bu maddeye göre, işçi aşağıdaki gerekçelerden biri ile iş sözleşmesini feshederse, bu durumda kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

Sağlık Sebepleri

• - İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
• - İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri

• - İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
• - İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
• - İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa.
• - İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
• - İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
• - Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa yahut çalışma şartları uygulanmazsa.

Zorlayıcı Sebepler

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler

Geçerli Bir Sebeple Fesih

• - Geçerli gerekçelere ve verilen ihbar süresine dayanmalıdır.
• - İşveren, işçiye bir ihbar süresi vermesi koşuluyla, işveren geçerli bir esasa göre iş sözleşmesini feshedebilir. Çalışan buna karşı çıkmak isterse, işverene dava açabilir. İşverenden veya çalışandan kaynaklanan bir koşul için geçerli bir zemin oluşabilir.
• - Çalışana ilişkin koşullar: Çalışanın performansı veya davranışı, geçerli gerekçelerle feshin temeli olabilir. Fesih, çalışanın performansına veya davranışına dayanıyorsa, çalışan yazılı olarak uyarılmalı ve fesih öncesinde bunu düzeltmek için en az iki şans verilmelidir. İşveren, çalışandan yazılı bir savunma beyanı almalıdır.
• - İşverenle ilgili koşullar: İşin, işyerinin veya rolün gereklilikleri nedeniyle geçerli bir fesih sebebi olabilir. Sebep bu şekilde işverenden kaynaklanıyorsa, çalışanın iş sözleşmesini feshetmek işverenin son seçeneği olmalıdır. İşverenle ilgili koşullar şunları içerir:
• - Şirketin düşük finansal performansı,
• - Birleşme veya yeniden yapılandırma gibi kurumsal değişiklikler,
• - İş yerinin kapatılması.